Kto, gdzie, kiedy...
Do urazow głowy może dojsa praktycznie w każdym rodzaju sportu, zarówno wśród profesjonalnych sportowcow, jak i amatorow.
Najbardziej narażeni na urazy głowy są uczestnicy sportów kontaktowych, takich jak ro?norodne style walk np. boks, czy karate. Inne dyscypliny o stosunkowo dużym prawdopodobieństwie urazu to hokej, narciarstwo, snowboarding, jazda konna, kolarstwo, sporty motorowe, ale także pi3ka no?na (np. przy uderzeniu pi3ki głowa - zwłaszcza przy nieprawid3owej technice gry, a tym bardziej, gdy gra odbywa sie podczas deszczu, kiedy pi3ka jest mokra i cie?ka), czy lekkoatletyka. Dosa specyficzna grupa sportow, której popularnosa coraz bardziej wzrasta, a ktora zwiazana jest z wysokim ryzykiem urazow głowy są tzw. sporty ekstremalne np. skoki na banji, kanioning, wspinaczka, paralotniarstwo itp.
W zależności od siły urazu, ale także od mechanizmu w jakim powsta3 może dojsa do ro?norodnych zaburzen w funkcjonowaniu ośrodkowego Uk3adu Nerwowego (czyli mózgowia i rdzenia kregowego).
Najważniejszym czynnikiem mowiacym nam o wielkości uszkodzenia ośrodkowego Uk3adu Nerwowego jest stan przytomności osoby poszkodowanej.
Lekarze pos3uguja sie, w celu oceny świadomości pacjenta Skala ¦pićczki Glasgow. Jest to skala, której kryteria oceny opierają sie na reakcji ruchowej, słownej oraz otwarcia oczu na bodziec słowny lub bolowy.
Objawy
Jeżeli doszło do urazu głowy bez utraty przytomnosci, poszkodowany pamięta okolicznosci urazu, występują jednak nudnosci (czasem nawet wymioty), sennosa, należy przerwaa trening, poszkodowanego obserwowaa i nie pozostawiaa samemu, wskazana jest także konsultacja z lekarzem.
Jeżeli bezpośrednio po doznanym urazie dojdzie do krotkotrwa3ej utraty przytomności (zazwyczaj trwającej od kilku sekund do kilku minut), a także do niepamięci okolicznosci samego urazu (czesto również wydarzeń bezpośrednio go poprzedzających i po nim nastepujacych), a następnie powróci pe3ny stan swiadomosci, oraz co niezwykle ważne nie wystąpić inne zaburzenia w działaniu układu nerwowego (pamietaj, musi stwierdzia to lekarz!) to najprawdopodobniej mamy do czynienia ze wstrząśnieniem mozgu.
Niezale?nie jednak od tego czy badana osoba jest przytomna czy nie – uraz głowy może pociagaa za sobą poważne komplikacje!
Czasami brak zaburzen neurologicznych nie wyklucza obecności zmian pourazowych, dlatego każdy pacjent po urazie głowy powinien być zbadany przez lekarza, który może zalecia wykonanie dalszych badan.
Pacjent z rozpoznanym wstrząśnieniem mózgu nie powinien pozostawaa sam przez 24h, ze względu na mo?liwosa wystapienia opo1nionych następstw urazu.
Stopniowy powrót do pe3nej aktywności trwa ok. 2 – 3 dni.
Niepokoj powinny budzia nastepujace objawy:
1. narastajacy bol gLowy,
2. nudnosci,
3. wymioty,
4. sennosa,
5. zaburzenia orientacji,
6. nierowna szerokosa 1renic
Bardzo ważnym elementem oceny jest fakt narastania tych objawów w czasie.
Objawy te mogą wskazywaa na narastanie ciśnienia wewnątrz czaszki.
Czaszka jest sztywna puszka mieszczaca mozg - jeśli dojdzie do uszkodzenia naczyn w jej wnętrzu (lub wystąpi w wyniku urazu obrzęk mozgu), wylewajaca sie z nich krew bedzie uciskaa mozg, powodując ciag3y wzrost cisnienia. Taka sytuacja jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia - poszkodowany musi być leczony w szpitalu. często jedynym wyjsciem jest natychmiastowa operacja.
Jeżeli bezpośrednio po urazie chory straci3 przytomnosa (nie rusza sie, nie odpowiada na pytania, ma zamkniete oczy) należy natychmiast wezwaa pogotowie. Taki chory powinien być jak najszybciej przewieziony do szpitala celem diagnostyki (tomografia komputerowa, badanie neurologiczne) i często natychmiastowego leczenia.
Krwawienie lub wyciek p3ynu mozgowo-rdzeniowego z nosa lub uszu – sugeruje złamanie podstawy czaszki i uszkodzenie istotnych nerwow. najczęściej jest ono związane z silnym urazem struktur wewnatrzczaszkowych.
Pamietaj!
Nawet po silnym urazie sportowiec może być przejściowo przytomny, ale zwykle siła urazu, jest zwiazana z długoscia okresu nieprzytomnosci.
To bardzo istotne, by osoba nieprzytomna miała wolne drogi oddechowe i oddycha3a normalnie – niedro?nosa drog oddechowych po3aczona ze stanem nieprzytomności może szybko prowadzia do zgonu. Gdy oddychanie (i praca serca) zatrzymują sie na okres 3-5 minut – dochodzi do nieodwracalnych uszkodzeń mozgu.
jeśli poszkodowany oddycha należy u3o?ya go na boku w pozycji tzw. bocznej ustalonej (na lewym boku, z lewa reka za plecami, lewa noga zgieta do kata prostego w stawach biodrowym i kolanowym; prawa d3on pod lewym policzkiem).
Zalecenia tego nie należy stosowaa w wypadku jakiegokolwiek podejrzenia urazu kregos3upa
Gdy poszkodowany nie oddycha – natychmiast rozpoczaa sztuczne oddychanie!
Jak najszybciej zorganizowaa transport do szpitala (zadzwonia po pogotowie!), nieprzytomnego okrya, nie podawaa nic do picia i nie pozostawiaa bez opieki.
Sztucznego oddychania usta-usta i masażu pośredniego serca - powinien nauczya sie każdy – gdy nie ma fachowców to jedyna skuteczna pomoc.
Niestety u czesci wyleczonych pacjentów wystepuje tzw. zespo3 pourazowy (także po lekkich urazach gLowy). Charakteryzuje sie on:
- bolami gLowy,
- zawrotami gLowy,
- zaburzeniami pamieci,
- nudnosciami,
- podwójnym widzeniem,
- szumem (lub „dzwonieniem” w uszach,
- zaburzeniami uwagi,
- zmianami osobowosci.
U niektórych poszkodowanych objawy te z czasem mijaja. Istnieje jednak pewna grupa pacjentow, u których leczenie zespo3u pourazowego jest długotrwa3e.
Ze względu na przedstawione powyżej wiadomosci, z których jasno wynika, i? urazow głowy nawet tych najs3abszych nie można bagatelizowaa, jak najbardziej celowe wydaje sie wprowadzenie profilaktyki i minimalizowanie możliwosci urazow.
Można to osiagnaa m.in. poprzez:
1. używanie kaskow ochronnych,
2. korzystanie z profesjonalnego, bezpiecznego sprzętu sportowego,
3. treningi pod opieka doswiadczonego instruktora.
1rod3o: www.poradnikmedyczny.pl
